شکستگی استرسی نوعی شکستگی ناکامل است که بهصورت یک ترک کوچک در استخوان ایجاد میشود. این شکستگیها زمانی ایجاد میشوند که ضربه و فشاری بیش از حد ظرفیت استخوان به طور مکرر به استخوان وارد شود. شدت هر کدام از این ضربات درحدی نیست که باعث شکستگی استخوان سالم شوند، ولی تکرار آنها در طی زمان باعث تسلیم شدن استخوان و آسیب به ساختار استخوان شود.
این شکستگیها اغلب در اندامهای تحتانی یعنی لگن، ساق پا، زانو، مچ و کف پا ایجاد میشود و علت اصلی آن استفاده نادرست از اندامها و اعمال فشار بیش از توان تحمل فرد است.
این نوع شکستگی با شکستگی ناشی از صدمه مثل پیچخوردگی شدید مچ پا یا خرد شدن استخوان در اثر تصادف متفاوت است. در شکستگی ناشی از صدمه، نیروی زیادی به طور ناگهانی به استخوان فشار وارد میکند که میتواند منجر به شکستگی حاد آن شود. اما در شکستگی استرسی پا تنشی یا فشاری با دویدن، راه رفتن، ایستادن و پریدن به صورت مداوم به قسمتی از پاها فشار میآوریم که باعث میشود استخوان شکسته شود اما جابجا نمیشود.
این نوع شکستگی در نظامیانی که زیاد رژه میروند (مارچ فراکچر) و ورزشکاران بخصوص دوندگان استقامت و کسانی که ژیمناستیک، بسکتبال، تنیس یا باله کار میکنند شایعتر است. به علاوه زنان ورزشکار بیش از مردان ورزشکار به این عارضه دچار میشوند. افزایش سن، کاهش تراکم استخوان و ابتلا به پوکی استخوان نیز احتمال بروز آن را بالا میبرد. طبق تحقیقات انجام شده این نوع شکستگی در نژاد سفید بیش از نژادهای دیگر مشاهده شده است.
شایعترین محل شکستگی استرسی، استخوانهای متاتارس دوم و سوم در کف پا هستند. هرچند در استخوان پاشنه، نازک نی و استخوان ناویکولر هم دیده میشود.
فهرست مطالب
علت بروز شکستگی استرسی استخوان پا چیست؟
علائم شکستگی استرسی کف پا چیست؟
شکستگیهای استرسی چگونه درمان میشوند؟
بیشتر بدانیم: درد زیر پنجه پا (متاتارسالژی) + 13 روش درمانی فوق العاده
علت بروز شکستگی استرسی استخوان پا چیست؟
بطور کلی عمده ترین علت شکستگی استرسی استخوان پا ناشی از وارد شدن فشار ناگهانی و غیر طبیعی برروی استخوانهای سالم (Fatique Fracture) و فشار طبیعی بر روی استخوان ضعیف (Insufficiency Fracture) است. عوامل زیر میتواند در بروز شکستگی استرسی استخوان ساق و کف پا (شکستگی لیسفرانک) نقش داشته باشند:
-
عدم داشتن آمادگی بدنی
افرادی که ورزشی را جدیدا شروع کردهاند و تمرینهای سنگین و بیش از حد توان بدن انجام دهند یا ورزشکارانی که اخیرا شدت یا مدت تمرینات خود را ناگهان افزایش دادهاند ممکن است به شکستگی استرسی استخوان پا دچار شوند. زیرا اگر بدن آمادگی لازم برای انجام ورزش خاصی را نداشته باشد و ناگهان آن ورزش را با شدت زیادی انجام دهد بدن خود را در معرض تنش و استرس قرار میدهد.
-
استفاده از ابزارهای نامناسب
استفاده از وسایل ورزشی غیراستاندارد یا پوشیدن کفشهای نامناسب، فرسوده یا خیلی خشک در حین ورزش احتمال این آسیب را بیشتر کند.تغییر زمین بازی مثل تغییر زمین تنیس از چمن به خاکی یا تغییر محل دویدن از محل سرپوشیده به فضای بیرون نیز میتواند احتمال این شکستگی را زیاد کند.
-
نداشتن تکنیک و روش مناسب
عدم انجام حرکات و برنامه ورزشی به طور صحیح میتواند فشار زیادی به استخوان وارد کند و باعث آسیب به آن شود. به علاوه استراحت نکردن در حین ورزش یا ادامه دادن به تمرین با وجود احساس درد در پاها احتمال ایجاد این نوع شکستگی را افزایش میدهد.
-
ضعیف بودن استخوان
گاهی این نوع شکستگیها در کسانی دیده میشود که به یک بیماری زمینهای مانند روماتیسم، پوکی استخوان یا دیابت مبتلا هستند یا کسانی که دچار شکستگی قبلی بودهاند و استخوان آنها ضعیف شده است. این افراد ممکن است حتی با فعالیت های بدنی معمولی هم دچار این شکستگی شوند که به آن نارسایی استخوانی میگویند.
-
استفاده بیش از حد
گاهی ممکن است استفاده بیش از حد از پاها باعث شکستگی استرسی شود. زیرا زمانی که ماهیچهها خسته شوند دیگر نمیتوانند شوک اضافه را تحمل کنند برای همین تنش اضافه را به استخوان منتقل میکنند.
-
مشکلات و بدشکلیهای پا
افرادیکه دچار بدشکلیهای پا هستند مثلا پاهایشان ساختار صحیحی ندارند مانند آنچه در پاپرانتزی اتفاق میافتد یا عضلات ساق ضعیف و کم انعطاف باشند یا طول ساق دو پا با هم متفاوت باشد، تحمل بار کمتری نسبت به دیگران دارند و در معرض شکستگیهای استرسی قرار دارند. علاوه بر این چنانچه فردی به کف پای صاف، قوس زیاد کف پا یا انحراف انگشت شست مبتلا باشد، یا حتی پایش تاول بزند، به خاطر درد، ممکن است پایش را در وضعیت نامناسبی بر روی زمین قرار دهد و همین عامل میتواند موجب توزیع نامناسب فشار روی استخوان و شکستگی آن شود.
علائم شکستگی استرسی کف پا چیست؟
مهمترین علامت این نوع شکستگی تنشی استخوان درد، تورم یا کبودی در ناحیه آسیبدیده است. در ابتدا بیمار فقط در حین ورزش یا فعالیت در پای خود احساس درد دارد که با استراحت کمتر میشود. اما با شدیدتر شدن بیماری، درد بیمار نه تنها در حین فعالیت بلکه در حین استراحت هم وجود دارد.
بیشتر بدانیم: آسیب دیدگی میانه پا شکستگی لیف استرانگ
تشخیص شکستگی استرسی استخوان
- معاینات بالینی
- رادیوگرافی
- اسکن استخوان (Boun Scan)
- MRI
شکستگیهای استرسی چگونه درمان میشوند؟
مهمترین راهکارها برای درمان شکستگی استرسی عبارتند از :
- استراحت: هر نوع فعالیت یا ورزشی که باعث ایجاد فشار زیاد و شکستگی استخوان شده است را قطع کنید. ممکن است 12-۶ هفته زمان لازم باشد تا شکستگی استرسی بهبود یابد. میتوانید در این مدت بدن خود را با نرمشهای آیروبیک، شنا یا دوچرخه سواری سرحال و آماده نگه دارید.
- گچ گرفتن یا آتل بستن: برای بیحرکت نگه داشتن پا و کاهش فشار روی پا آن را گچ بگیرید یا از آتل یا ارتزهای طبی مثل ساق بند، قوزکبند یا زانوبند استفاده کنید. تا مدتی نیز برای راه رفتن از عصا استفاده کنید.
- کمپرس یخ: زمانی که درد زیادی احساس میکنید میتوانید با گذاشتن یخ بر روی ناحیه دردناک درد و تورم را کاهش دهید.
- بالا نگه داشتن پا: برای مدتی در هنگام استراحت پاهای خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
- دارو درمانی: برای تسکین درد میتوانید از داروهای مسکن مثل استامینوفن استفاده کنید. برخی دادهها نشان دادهاند که مصرف داروهای غیر استروئیدی ضدالتهابی مثل ایبوبروفن (ادویل) و ناپروکسن (اَلیو)، قابلیت بهبود استخوان را کاهش میدهد.
- استفاده از کفشهای طبی: ممکن است متخصص ارتوپد به شما توصیه کند که کفشهایی با کف سفت بپوشید یا از صندل چوبی یا بوت طبی استفاده کنید.
- جراحی: در صورتیکه اقدامات فوق درد و ناراحتی را کاهش ندهد ممکن است پزشک برای درمان شکستگی استرسی استخوان، جراحی را تجویز نماید. اما این اتفاق به ندرت پیش میآید.
دوره درمان و توانبخشی پس از درمان
در صورتیکه شکستگیهای استرسی پا بهدرستی درمان شوند، استخوان بدون هیچ عارضهای ترمیم مییابد و بیمار میتواند پس از هفتهها استراحت و با از بین رفتن کامل درد دوباره به فعالیتهای بدنی و ورزشی قبل برگردد. اما توجه به این نکته ضروری است که در زمان شروع مجدد ورزش، شدت و مدت تکرار فعالیتها باید بهتدریج افزایش یابد. اگر فعالیت بدنی دوباره با سرعت نامناسب شروع شود یا در طی دوره درمان بدوید یا روی پای خود فشار بیاورید، ترک استخوان دوباره باز میشود و شکستگی استرسی مجدداً با شدت بیشتری اتفاق خواهد افتاد و این بار درمان آن به مراتب مشکل تر خواهد بود.
پیشگیری از شکستگی تنشی استخوان
با انجام راهکارهای زیر میتوانید مراقبت بیشتری از پاهای خود داشته باشید و از مشکلات منجر به ایجاد شکستگی تنشی استخوان جلوگیری کنید:
- غذاهای سرشار از کلسیم بخورید و مطمئن شوید که به میزان کافی ویتامین دی به بدنتان میرسد. این عناصر میتوانند به حفظ تراکم استخوان کمک کنند.
- کفش مناسب بپوشید. کفشهای کهنه و فرسوده را کنار بگذارید و برای استفاده روزانه از کفش طبی مردانه و کفش طبی زنانه استفاده کنید. نکته مهم دیگر اینکه اگر ورزشکارید کفش مخصوص ورزش خودتان را تهیه کنید (مثلا کفش تنیس، کفش دومیدانی، کفش فوتبال و…). و تا حد امکان از پوشیدن کفشهای پاشنه بلند خودداری کنید.
- از کفیهای طبی استفاده کنید. در حین ورزش از کفیهای ضربه گیر در داخل کفش خود استفاده کنید.
- سیگار و الکل را کنار بگذارید. سیگار و الکل باعث کاهش تراکم استخوان میشوند و روند بهبودی استخوان را مختل میکنند.
- در طول مدت ریکاوری ورزشهای دیگری غیر از فعالیت اصلی خود انجام دهید. مثلا میتوانید به جای دویدن شنا یا دوچرخهسواری را انجام دهید.
- پس از پایان دوره درمان، فعالیتهای ورزشی خود را به آهستگی شروع کنید و مدت و شدت تمرین خود را به تدریج افزایش دهید.
- برای بازتوانی استخوان آسیب دیده، تمرینهای قدرتی و کششی انجام دهید و عضلات خود را تقویت کنید.
- در بین ورزش هر زمان احساس خستگی کردید استراحت کنید.
سخن پایانی
شکستگی تنشی یا استخوانی نوعی شکستگی یا ترک در استخوان است و زمانی اتفاق میافتد که فشاری بیش از توان تحمل به صورت مکرر به استخوان وارد شود. در این نوع شکستگی، استخوان شکسته میشود اما جابجا نمیشود. با استراحت و انجام اقدامات درمانی استخوان آسیبدیده بعد از چند هفته بهبود مییابد اما اگر اقدامات پیشگیرانه رعایت نشود ممکن است شکستگی استرسی با شدت بیشتری مجددا اتفاق بیافتد.
منبع:
علت افزایش درد شکستگی استرسی در شب چیست؟
پاسخ: در شب میزان ترشح هورمون کوتیزول کاهش مییابد و کاهش آن یک پاسخ ضد التهابی را به همراه دارد و منجر به افزایش درد در هنگام شب میشود