آسیب‌های رایج زانو + 6 روش درمانی اثرگذار

آسیب دیدگی زانو از عمده‌ترین مشکلاتی است که بسیاری از ورزشکاران و سایر افراد جامعه که دارای فعالیت‌های سنگین و بیش از حد هستند را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زانو به عنوان بزرگترین مفصل بدن شناخته می‌شود. این مفصل نقش مهمی در حرکت انسان دارد با این حال نسبت به صدمات بسیار آسیب‌پذیر است تا جاییکه یکی از شایع‌ترین علل مراجعه بیماران به متخصصان ارتوپدی دردهای زانو است.

بسیاری از آسیب‌های زانو با اقدامات ساده‌ای مانند استراحت، استفاده از زانوبند یا تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی بهبود می‌یابد. اما برخی از صدماتی که به زانو وارد می‌شود ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. هرچند نمی‌توان از آسیب ‌های زانو جلوگیری کرد، اما از طریق آموزش روش مراقبت از زانو، هم می‌توان از آسیب به آن جلوگیری کرد و هم زانوی آسیب‌دیده را در مدت زمان کمتری درمان نمود.  

آسیب به زانو اغلب در طول فعالیت‌های ورزشی یا زمین خوردن اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد درد، تورم، مشکل در راه رفتن یا حتی ایستادن می‌شود. میزان آسیب دیدگی زانو در ورزش به عواملی همچون نوع ورزش، سن و جنسیت ورزشکار بستگی دارد از آنجا که زانو ساختار پیچیده‌ای دارد، وارد شدن ضربه به آن ممکن است قسمت‌های متفاوتی را درگیر نماید و فرد را دچار مشکلات متعددی کند. پارگی رباط صلیبی قدامی، از شایع‌ترین آسیب‌های همراه با ترومای ورزشی می‌باشد که بانوان رزمی‌کار ومردان فوتبالیست را در مقایسه با سایر ورزشکاران در معرض آن هستند. با ین حال  قسمت‌هایی که ممکن است در زانو آسیب ببینند عبارتند از:

1- آسیب به رباط‌ها

رباط‌ها طناب‌های محکمی هستند که استخوان ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. زانو از چهار رباط به نام رباط صلیبی قدامی(ACL)، رباط صلیبی خلفی(PCL)، رباط جانبی داخلی(MCL) و رباط جانبی خارجی (LCL) تشکیل شده است. در صورتیکه این رباط‌ها شدیدا آسیب ببینند ممکن است نیاز به تعویض مفصل زانو پیدا کنید. آسیب به این رباط‌ها به علل مختلفی مانند تغییر ناگهانی جهت راه رفتن، توقف ناگهانی موقع دویدن، وارد شدن ضربه به زانو یا پیچ خوردن زانو حین ورزش به وجود ‌آید.

2-آسیب به تاندون‌ها

تاندون‌ها بافت‌های سختی هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند و باعث ثابت ماندن آنها می‌شوند.

3-رگ به رگ شدن

از آنجا که بخش‌های مختلف مفصل همه با هم در ارتباط هستند آسیب به هر قسمت ممکن است بخش دیگری را نیز درگیر کند. رگ به رگ شدن مفاصل زانو باعث می‌‎شود که رباط‌ها نیز تحت فشار قرار گیرند و آسیب ببینند. رگ به رگ شدن زانو معمولا در ورزش‌هایی مانند فوتبال و بسکتبال اتفاق می‌افتد که یک ضربه محکم و ناگهانی در ناحیه زانو باعث ایجاد درد و تورم می‌شود.

4-پارگی مینیسک

پارگی مینیسک در اثر تاب خوردن زانو یا چرخیدن روی پاشنه پا در حین ورزش و یا در اثر برخورد با افراد دیگر اتفاق می‌افتد. البته داشتن وزن بالا یا افزایش سن نیز در ضعیف شدن  مینیسک و آسیب‌‌پذیر شدن آن تاثیرگذار است.  علامت پارگی مینیسک، درد سفتی، تورم، قفل کردن و کاهش توان حرکتی می‌باشد.

5-شکستگی

شکستگی در ناحیه زانو اغلب بر اثر زمین خوردن، تصادفات رانندگی یا فعالیت‌های ورزشی به وجود می‌آید. شایع‌ترین استخوانی که ممکن است در حین ضربه شکسته ‌شود استخوان کشکک می‌باشد.

دررفتگی و جابه‌جایی کشکک زانو از آسیب‌های زانو است که به علت ضعیف بودن بافت ماهیچه‌ای و بافت‌های ارتباط‌ دهنده ماهیچه‌ها رخ می‌دهد. در اثر انحراف کشکک زانو، کاسه زانو از جای خود خارج شده و سپس به جای خود برگشته و باعث بروز درد، ورم زانو و بدشکلی مفاصل زانو می‌گردد.

احتمال بروز دررفتگی کشکک زانو در دختران و بانوان جوان، افراد دارای پیچ‌خوردگی استخوان پا و پای پرانتزی بیشتر است.

6-استفاده بیش از حد از زانو

استفاده بیش از حد از زانو باعث ایجاد یک بیماری دردناک به نام سندرم درد پاتلوفمورال (PFPS) یا زانوی دوندگان می‌شود که از آسیب‌های ورزشی شایع دردوندگان و دوچرخه سواران است. افراد مبتلا، دردی را در پشت زانو یا اطراف کپسول زانو احساس می‌کنند که با فعالیت بیشتر می‌شود اما با استراحت برطرف می‌گردد.

7- بورسیت زانو

بورس کیسه‌های کوچک و ژله مانندی در اطراف مفاصل هستند که همچون ضربه‌گیر، سایش بافت‌هایی همانند عضلات و تاندون‌های مفاصل را به حداقل می‌رسانند. التهاب، تحریک و عفونت بورس‌های اطراف کشکک زانو تحت عنوان بورسیت شناخته می‌شود که از شایع‌ترین علت‌های بروز دردهای مفاصل است که عموما براثر فعالیت‌های ورزشی اتفاق می‌افتد.

* ورزش‌هایی مانند دو، بسکتبال، فوتبال، هاکی و دوچرخه‌سواری خطر آسیب دیدن زانو را افزایش می‌دهند.

* سالمندان به دلیل ضعف استخوان‌ها و مفاصل و ابتلا به پوکی استخوان و احتمال زمین خوردن، بیشتر در معرض خطر آسیب‌دیدگی زانو قرار دارند.

* خانم‌ها به دلیل آناتومی خاص استخوان ران و مفصل ران و زاویه خمش زانو، بیشتر مستعد آسیب‌دیدگی کشکک زانو، رباط‌ها و التهاب یا تحریک زیر کاسه زانو هستند.

* اضافه وزن یکی از عامل‌های خطر آسیب‌دیدگی زانو است، اضافه وزن فشار بیشتری را به مفصل‌های پایین‌تنه وارد می‌کند.

* تمرین و استفاده بیش از حد از زانو، ورزش کردن به روش نامناسب و کافی نبودن توانبخشی بعد از آسیب‌های حاد فرد را مستعد آسیب‌دیدگی زانو می‌کند.

از آنجا که زانو بخش مهمی از بدن برای حرکت محسوب می‌شود، مراقبت جدی از آن برای پیشگیری از آسیب بسیار اهمیت دارد. به یاد داشته باشید در صورت مشاهده هر کدام از علائم زیر باید به متخصص ارتوپد مراجعه کنید:

* زمانیکه درد شدیدی در ناحیه زانو احساس می‌کنید تا جایی که نمی‌توانید پای خود را حرکت دهید یا روی آن بایستید.

* زمانیکه زانوی شما دچار تورم و قرمزی شده است.

* وقتی زانو و ساق پای شما بی حس شده و احساس ضعف و سردی می‌کنید

* پس از ضربه، در موقع راه رفتن صداهای تق تقی از زانوی خود می‌شنوید.

1. استفاده از یخ: به محض آسیب دیدگی زانو از کمپرس یخ استفاده کنید. در روز اول آسیب هر دو ساعت یکبار، به مدت ۱۵ دقیقه یخ را درون پارچه‌ای پیچیده و روی زانو قرار دهید. این کار درد و ورم زانو را کاهش می‌دهد. به یاد داشته باشید تا 72 ساعت بعد از آسیب از گرم کردن زانو (مثل حمام آب گرم یا بالشتک‌های گرمایی) اجتناب کنید.
2. بانداژ کردن: با استفاده از بانداژ فشاری زانو را ببندید تا مفصل زانو استراحت کند و درد و تورم کاهش یابد. تا 72 ساعت بعد از آسیب روی زانوی خود راه نروید و از ماساژ دادن زانو نیز بپرهیزید زیرا باعث بیشتر شدن  خونریزی و ورم می‌شود.
3. استفاده از زانوبند: در طول دوره درمان می‌توانید با استفاده از زانو بند درد را کاهش دهید و حرکت زانو را کنترل نمایید.

برای مشاهده و خرید زانوبند کلیک کنید

4. بالا بردن پا: پای آسیب‌دیده را بالاتر از سطح قلب قرار دهید تا به کاهش درد و تورم کمک کنید.
5. دارو درمانی: یکی از راه‌های رایج برای درمان آسیب زانو، دارو درمانی است. استفاده از داروهای مسکن و داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد و فرد را برای توانبخشی آماده کند.
6. فیزیوتراپی: فیزیوتراپ بر اساس آسیب زانو و شدت آن، برنامه درمانی خاصی را تجویز می‌کند که می‌تواند به کاهش درد و تورم، بهبود دامنه حرکتی، انعطاف پذیری و تعادل در راه رفتن منجر شود.

اگر زانوی شما دچار صدمه جزئی شد، در ابتدا با استراحت و عدم حرکت دادن زانو درد را کاهش دهید و ورزش‌های تقویتی و تمرینات کششی را 48 تا 72 ساعت بعد از صدمه حتما آغاز کنید. برای جلوگیری از آسیب بیشتر و کمک به حرکت در مدت زمانی محدود می‌توانید از عصا استفاده کنید.

- وزن خود را در محدوده نرمال نگه دارید و عضلات پایین‌تنه را با استفاده از دوچرخه پایی ثابت، یا کار کردن با وزنه تقویت کنید.

- هنگام ورزش از کفش ورزشی زنانه و کفش ورزشی مردانه استفاده کنید و در مواقع دیگر از پوشیدن کفش‌های پاشنه بلند و غیر استاندارد بپرهیزید. استفاده از کفش‌های طبی احتمال زمین خوردن شما و آسیب به زانو را به حداقل می‌رساند.

برای مشاهده و خرید انواع کفش طبی کلیک کنید.

- قبل و بعد از ورزش بدن را گرم کنید و در انجام تمرین‌های ورزشی زیاده‌روی نکنید و بیش از اندازه به به  بدن خود فشار نیاورید.

- سطحی را که روی آن ورزش می‌کنید، باید شرایط استاندارد و بهینه‌ای داشته باشد تا از فشار آمدن به پاها جلوگیری شود.

- هنگام ورزش از زانوبند یا محافظ زانو استفاده کنید.

- اگر زانوی شما دچار آسیب شد، تمرین‌های توانبخشی را به طور جدی دنبال کنید.

- اگر به پوکی استخوان مبتلا هستید، آن را درمان کنید.

- از تغییر وضعیت ناگهانی در ورزش‌ اجتناب نمایید
 

سخن پایانی

زانو یک مفصل پیچیده و عضوی ضروری برای تحرک می‌باشد که نسبت به صدمات و جراحات بسیار آسیب‌پذیر است. اغلب آسیب‌های زانو در ورزش فوتبال و ورزش‌های سنگین روی می‌دهد که درد و تورم از علائم آن می‌باشد. در همه صدمات زانو، اقدام فوری، تشخیص دقیق و درمان مناسب آسیب‌دیدگی زانو ضروری است. علاوه بر این با تقویت ماهیچه‌ها و عضلات پا و پیشگیری از آسیب‌ وارد شدن به زانو می‌توانیم سلامت زانوان خود را در تمام عمر تضمین کنیم.